64 bin yıllık sır: Çakmak taşından üretilmiş yontma taş aletlerinin 150 cm derinlikteki atölyesi
İnkaya Mağarası kazılarında çakmaktaşından yontma taş aletlerinin üretildiği 64 bin yıllık atölyede hafriyatlar devam ediyor
ÇANAKKALE – Çanakkale’nin Çan ilçesine bağlı Bahadırlı köyü sonları içerisindeki 2017 yılından bu yana devam eden İnkaya Mağarası hafriyat çalışmalarında mağaradaki katmanlarda 86 bin yıl öncesine kadar inen insan ömür izlerine rastlanırken, hafriyat sırasında çakmak taşından üretilmiş yongalar, dilgiler, kazıyıcılar, uçlar, çentikli aletler, çekirdek ve vurgaç üzere çeşitli buluntuların üretildiği 64 bin yıllık atölyedeki hafriyat çalışmaları ağırlaştırıldı. 150 santimetreye inilen atölyede 40 bin ile 64 bin yıllık ömür izleri bulunurken, çakmak taşından üretilmiş yontma taş aletleri, hafriyat çalışmalarının devam ettiği 64 bin yıllık atölyede üretilmiş.
Çan’a bağlı Bahadırlı köyü hudutları içerisindeki İnkaya Mağarası, 2016 yılında Ankara Üniversitesi, Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Antropoloji Kısmı, Paleoantropoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Özer başkanlığında yapılan ‘Muğla ve Çanakkale Vilayetleri Yüzey Araştırması’ sırasında bulundu.
İnkaya Mağarası’nda 2017-2020 yılları ortasında Troya Müze Müdürlüğü başkanlığında, Prof. Dr. Özer’in bilimsel koordinatörlüğünde milletlerarası bir takımla hafriyat çalışmaları yapıldı. 2021 yılından itibaren ise hafriyat İsmail Özer başkanlığında Cumhurbaşkanlığı Kararlı Hafriyat statüsüne çevrildi. İnkaya Mağarası hafriyatları bu yıl Türk Tarih Kurumu takviyeli hafriyat statüsüne dönüştürüldü. Bu yılki hafriyat çalışmaları toplamda 20 kişilik bir grupla sürdürülüyor. Bu yılki çalışmalarda Orta Paleolitik Periyotta bölgede yaşamış fosil insanların çakmaktaşı hammadde ve sıcak su kaynakları nedeniyle mağarada uzun vadeli ve ağır bir formda ikamet ettikleri anlaşıldı.
İnkaya Mağarasının ana kısmının batı kısmında devam eden hafriyat çalışmaları sırasında çakmak taşından üretilmiş yongalar, dilgiler, kazıyıcılar, uçlar, çentikli aletler, çekirdek ve vurgaç üzere çeşitli buluntuların yapıldığı 64 bin yıllık atölyedeki derinleştirme faaliyetlerine yoğunlaşıldı. 150 santimetreye inilen atölyede 40 bin ile 64 bin yıllık hayat izleri bulunuyor. Atölyede, çakmak taşından üretilmiş yongalar, dilgiler, kazıyıcılar, uçlar, çentikli aletler, çekirdek ve vurgaç üzere çeşitli buluntular devir insanlarının günlük gereksinimlerinde kullanılıyor.
Ankara Üniversitesi, Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Antropoloji Kısmı, Paleoantropoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Özer, “Şu anda mağaranın ana kısmının batı kısmındayız. 4 yıl evvel batı duvarının çabucak kenarında hafriyat çalışmalarına başladık. Hafriyat sırasında burada bir sürprizle karşılaştık. Olağanda mağaranın başka kısımlarında kalınlığı fazla olmayan bir kültür katmanıyla karşılaşırken, burada şu anda 150 santimetreye ulaşan bir katmanla karşılaştık. Buluntuların yoğunluğu ve içeriği bu alanın bir atölye alanı olarak kullanılmış olabileceği istikametinde. Paleolitik devir insanları tahminen de etrafımızdaki yaklaşık 10 kilometrelik görüş alanıyla tüm vadiyi takip ederken, bir yandan da bu bölgede ana kayalıklardan kopardıkları taşları işliyorlar ve sonrasında büyük oranda artıklarını burada bırakıyorlardı. Ürettikleri daha fonksiyonel aletleri yanlarında taşıyarak tahminen avlanmaya, tahminen mağaranın öteki bölgelerinde günlük işlerini yapmaya gidiyorlardı. Burada üretim artıklarından görebildiğimiz kadarıyla şimdilik 150 santimetrelik bir atölye katmanı mevcut. Bu bizim çalışmalarımızı yavaşlatıyor, ancak karşılığında buradaki insanların seri üretim yaptıkları alanı keşfetmenin de memnunluğunu var. Katmanın üst düzeylerinden geçen yıl yaptığımız tarihlendirmeler bize 40 bin yıllık bir vakti gösterdi. 40 bin yıl aslında bu devir beşerinin soy tükenmelerinin başladığı bir evreyi gösteriyor. Tahminen de bu beşerler için mağaranın en son kullanıldığı periyodu bulmuş olabiliriz. Tabi öteki tarihlendirmeler bize vakit içinde bunun yanlışsız olup olmadığını gösterecek. Daha aşağılara indiğimiz vakitte 64 bin yıllık bir vakte ulaştık. Şimdiki maksadımız bizim mağaranın batı kısmındaki 64 bin yıl ile doğu yamaçlarındaki 64 ile 86 bin yıl ortasındaki tarihlerin burada örtüşüp, örtüşmeyeceği, yani birbirini devam ettirip, ettirmeyeceği halinde, bunu hem bu sene hem de ileriki yıllarda burada devam ettireceğimiz derinleştirme çalışmaları söyleyecek. Tarihlendirmelerimizi hafriyat dönemi sonunda indiğimiz en derin düzeyden tekrar yapacağız. Bu alanın yeniden enteresan özelliklerinden bir tanesi mağara ana kayasının alt kısmının beşerler tarafından koparıldığını gösteren izler. Yani buradaki bütün buluntular aslında bu bölgedeki mağara duvarının koparılarak, yontma taş aletlerin üretilmesi ve sonrasında buraya terk edilmesi sonucunda oluşmuş bir birikimdir” dedi.
