RİZE Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) Heyelan Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi’nce sürdürülen sel, heyelan ve taşkınlara yönelik araştırmalarda; yoğunluktaki çay bitkisinin kök derinliğinin toprak bütünlüğünü sağlayamaması, yanlış arazi kullanımı ve denetimsiz ağaç kesitinin, heyelan riskini arttırdığı ortaya kondu. RTEÜ Heyelan Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ayberk Kaya, “Yaptığımız en büyük tespitlerden biri, ağaçların denetimsiz biçimde kesilerek çaylık topraklara çevrilmesidir. Çay bahçeleri bu alanlarda önleyici değil de tetikleyici bir rol almaktadır” dedi.
Doğu Karadeniz’de her yıl can ve mal kayıplarının yanında alt ve üst yapıda hasara neden olan sel, heyelan ve taşkınların nedenleri ve alınabilecek tedbirleri araştıran RTEÜ Heyelan Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi, çalışmalarını sürdürüyor. Bilim insanlarının araştırmalarında; bölgede en çok afetin yaşandığı Rize’de, yoğunluktaki çay bitkisinin kök derinliğinin toprak bütünlüğünü sağlayamaması, yanlış arazi kullanımı ve denetimsiz ağaç kısmının, heyelan riskini artırdığı ortaya kondu. Mümkün afetlerin önüne geçmek için bölgenin heyelan risk raporunu da oluşturan uzmanlar, vatandaşların bu haritadan yararlanarak, bölgelerindeki risklerin farkına varmasına dikkati çekti.
‘EN BÜYÜK TESPİT DENETİMSİZ AĞAÇ KESİMİ’
RTEÜ Heyelan Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü ve Araştırma Vazifelisi Prof. Dr. Ayberk Kaya, “Rize ile ilgili yaptığımız en büyük tespitlerden biri, bilhassa ormanlardaki ağaçların denetimsiz bir biçimde kesilerek çaylık yerlere çevrilmesidir. Bu durum yağmur yağması sonucunda heyelanı tetikleyici bir ögeye dönüşüyor. Yağışların haricinde de Doğu Karadeniz’de dağlık bir yerleşim biçimi hakim olduğundan vatandaşlar, kendi topraklarına müstakil konutlar yapmaya yönelik faaliyetlerde bulunmaktadır. Bu faaliyetler esnasında da mühendislik hizmeti almadan yaptıkları temel hafriyatları ya da denetimsiz yol hafriyatları ağır bir formda heyelanın meydana gelmesini tetiklemektedir. Tahlil önerisi olarak vatandaşlarımızın şayet çaylık alanlarının heyelan riskini taşıyıp taşımadığını merak ediyorsa Vilayet Afet Acil Durum Müdürlüğü’nden öğrenebilirler” dedi.
‘ÇAY BAHÇELERİ ÖNLEYİCİ DEĞİL, TETİKLEYİCİ ROL ALMAKTA’
Bölgede sürdürülen çalışmayla heyelan risk alanlarının belirlendiğini kaydeden Prof. Dr. Kaya, “Toprak kayması olayının meydana gelmesinin en büyük nedeni bölgemizin içinde bulunduğu ağır topografik kaideler ve jeolojik şartlar bitki örtüsünün heyelan çeşidi olayları tetiklemesine yol açacak özelliklere sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Heyelan riski taşıyan yerlerin çay tarımına açılması da bu riski artırmakta. Çay bitkisinin kökleri olağan ağaç kökleri üzere uzun ve sağlam olmadığından riskli bölgelerde heyelan riskini epeyce artırmakta. Çay bahçeleri bu alanlarda önleyici değil de tetikleyici bir rol almaktadır. Bu tıp riskli yerlerde ormanlık toprakların çay tarımına açılmasından evvel AFAD ve Özel Yönetim grupları tarafından bir görüş beyan edilmesi gerekmektedir. Biz vilayetimizle ilgili 2021 içerisinde Vilayet Afet Risk Azaltma Planı kapsamında bölge bölge araştırma yaparak hangi lokasyonların heyelan riski taşıdığı, hangi alanların çaylık bölgelerde heyelan riski taşıdığını belirledik. Bunun haricinde çığ potansiyeli olan yerler, kaya düşmesi yaşanabilecek bölgeleri de belirledik” diye konuştu.
