Yargıtay Lideri Akarca: “Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, Türkiye Cumhuriyeti Başsavcılığı Olarak Yine Yapılandırılmalıdır”
Yargıtay Lideri Mehmet Akarca, 2023-2024 İsimli Yılı Açılış Töreni’nde, yeni bir anayasa tartışmalarına ait, “Sayın Cumhurbaşkanım; yeni anayasa gereksinimi, uzun bir müddettir siyasi gündemi meşgul etmektedir. Demokrasimizi güçlendirecek, insan haklarını daha çok koruyacak, hukuk devletini geliştirecek ve darbenin izlerini silecek yeni bir anayasa arayışını biz de destekliyoruz” dedi. Geçmişte de tartışılmış olan Türkiye Başsavcılığı konusunu da gündeme getiren Akarca, “Cumhurbaşkanım; Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, Türkiye Cumhuriyeti Başsavcılığı olarak tekrar yapılandırılmalıdır… Hudut ötesi cürümlerle, uyuşturucu kabahatleri, organize ve terör hatalarıyla gayret edebilmek için soruşturmaların tek elden uzmanlaşmış Cumhuriyet Savcıları ve gerekli teknik donanıma sahip isimli kolluk çalışanı tarafından gecikmeksizin yürütülmesi gerekir. Tüm bu gereksinimlere yanıt verebilmek maksadıyla Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, ülke başsavcılığı olarak tekrar yapılandırılmalıdır” diye konuştu.
2023-2024 İsimli Yılı, Yargıtay Başkanlığı’nda bugün düzenlenen merasim ile açıldı. Açılışa, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TBMM Lideri Numan Kurtulmuş, CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, bakanlar ve yargı mensupları katıldı.
Yargıtay Lideri Mehmet Akarca, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a, “İnsan haklarının, hukuk devletinin ve demokrasinin en kıymetli teminatlarından biri olan yargı, tekrar yapılandırılmalıdır. Nitelikli, tarafsız ve bağımsız bir yargı için anayasal garantilerin bulunması gerektiği açıktır” kelamlarıyla davet yaptı.
Akarca’nın konuşmasından öne çıkan başlıkla şöyle:
“BÜYÜK BİR ONUR VE MEMNUNLUK DUYDUĞUMU BELİRTMEK İSTİYORUM: 2023-2024 İsimli Yılı Açılış Merasimi’ne teşrif etmenizden ötürü büyük bir onur ve memnunluk duyduğumu belirtmek istiyorum. Geçmiş yıllarda kaybettiğimiz meslektaşlarımızı, yargı şehitlerimizi, zelzelede yitirdiğimiz yurttaşlarımızı, vatanımız uğrana can veren güvenlik güçlerimizi rahmet ve minnetle anıyorum… Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran ve bizlere emanet eden Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve kahraman silah arkadaşlarını, aziz şehitlerimizi şükran ve rahmetle anıyorum.
YENİ BİR ANAYASA ARAYIŞINI BİZ DE DESTEKLİYORUZ: Sayın Cumhurbaşkanım; yeni anayasa gereksinimi, uzun bir müddettir siyasi gündemi meşgul etmektedir. Demokrasimizi güçlendirecek, insan haklarını daha çok koruyacak, hukuk devletini geliştirecek ve darbenin izlerini silecek yeni bir anayasa arayışını biz de destekliyoruz. Ülkemiz esaslı bir insan hakları şuuruna, demokrasi kültürüne ve hukuk devleti geleneğine sahiptir. Anayasaların en temel işlevi insanların barış, inanç ve adalet içinde yaşamasını sağlamaktır. Toplumun meşruiyete en üst düzeyde ulaşmak yeni anayasanın odağındaki gaye olmalıdır. Anayasa bir pahalar manzumesi olup tıpkı vakitte bir ortada yaşama manifestosu olmalıdır. Devlet teşkilatına ait konuların anayasada çok fazla yer alması, anayasayı beşerden uzaklaştırır ve bürokratikleştirir.
ANAYASA, DEVLETİN TOPLUMA TAAHHÜDÜDÜR: Anayasa, yalnızca toplumsal kontrat değildir, birebir vakitte devletin topluma taahhüdüdür. Devlet, toplumun pahalarını, ülkülerini ve muhtaçlıklarını ciddiye alacağını anayasa ile taahhüt altına almalıdır. İnsan hakları, hukuku devleti ve demokrasi günümüzde geçerli olan devlet anlayışının temelleri ortasında yer alır. Bunun yanında insanlığın 200 yılı aşan anayasa ile yönetilme tecrübesi tüm uygar toplumlarca kabul edilen memleketler arası standartlar ve unsurlar içermektedir. Atalarımızdan aldığımız mirası korumak ve bu mirası zenginleştirerek gelecek jenerasyonlara devretmek çocuklarımıza ve gençlerimize karşı kıymetli bir sorumluluktur.
ANAYASA TIPKI VAKİTTE KURAL KOYMANIN DA KURALLARINI BELİRLEMELİDİR: Yeni anayasa, gelecek jenerasyonların haklarını da garanti altına almalıdır. Anayasa, devleti ve toplumu düzenlerken birlikte yaşama isteğimizi da yansıtmalıdır. Toplumsal barışın korunmasının yanında adaletin ve kanun önünde eşitliğin toplum ve devlet hayatının her alanında geçerli olması için kurallarımız olmalıdır. Anayasa tıpkı vakitte kural koymanın da kurallarını belirlemelidir. Kural koymanın kuralları olmazsa hudut tanımadan daima değişen kurallar toplumun istikrarını bozar ve gücünü boşa harcamasına neden olur.
İNSAN HAKLARININ, HUKUK DEVLETİNİN VE DEMOKRASİNİN EN KIYMETLİ TEMİNATLARINDAN BİRİ OLAN YARGI, YİNE YAPILANDIRILMALIDIR: Yeni anayasa insanın insan olarak yaşamasını kolaylaştırmalıdır. Yeni anayasa, insanca yaşanabilecek bir toplum sistemi kurmalıdır. Dünyanın tüm coğrafik bölgelerinde ve hukuk geleneklerinde yüksek mahkemeler, yargı idaresinde tesirli yahut belirleyici olup isimli teşkilata istikamet verirler. Hukuksal kontrolün yanı sıra aktiflik ve verimlilik açısında da mahkemelerin denetlenmesi ve onlara rehberlik edilmesi yüksek mahkemelerin vazifeleri ortasında sayılır. Bu nedenle insan haklarının, hukuk devletinin ve demokrasinin en değerli teminatlarından biri olan yargı, tekrar yapılandırılmalıdır. Nitelikli, tarafsız ve bağımsız bir yargı için anayasal teminatların bulunması gerektiği açıktır.
ESASINDA ANAYASAL NİZAMDA KUVVET TEKTİR, MİLLETTİR: Devlette tüm kuvvetin kaynağı ulusal iradedir. Hiçbir devlet organının, ulusal iradeden farklı müstakil bir kuvvetinin olduğu düşünülemez. Temelinde anayasal sistemde kuvvet tektir, millettir. Yetkiler ise başka başkadır. Yargı, bu yetkiliyi millet ismine kullanırken başka devlet organları, sivil toplum kuruluşları, medya, milletlerarası örgütler ve gibisi tesir odaklarının baskısından korunmalıdır.
ANAYASA MAHKEMESİ’NE YAPILAN KİŞİSEL MÜRACAATIN OLAĞAN BİR KANUN YOLU ÜZERE UYGULANMASININ ORTAYA ÇIKARDIĞI MESELELER DA GİDERİLMELİDİR: Yeni anayasada, Yargıtay’ın idari yapısı ve yargı organına ait anayasal kararlar sistemsel bir yaklaşımla bu gereksinime nazaran düzenlenmelidir. Yargıçlar ve Savcılar Konseyi, Adalet Bakanlığı ve yüksek mahkemeler ortasındaki misyon ve yetki paylaşımı, yine planlanmalı ve şura üyelerinin bir kısmı direkt yüksek mahkemeler tarafından seçilmelidir. Anayasa Mahkemesi’ne yapılan kişisel müracaatın olağan bir kanun yolu üzere uygulanmasının ortaya çıkardığı sıkıntılar da giderilmelidir. Uzmanlık gerektiren bahislerde engin bilgi ve tecrübeye sahip yargıçların geliştirdikleri dengeli içtihatların, ferdi müracaatın gayesine aşacak biçimde Anayasa Mahkemesi’nce uygulanması tüzel güvenirlik ve öngörülebilirlik unsurlarını zedelemektedir. Bu formda oluşan belirsizlik ve karmaşa bozma oranlarının artmasına, yargılama müddetlerinin uzamasına ve sonuçta isimli kalitenin de düşmesine neden olmaktadır.
DÜNYANIN HER YERİNDE YÜKSEK MAHKEMELER BİRLİKTE ÇALIŞACAKLARI HAKİM VE SAVCILARI BELİRLEME HAKKINA SAHİPTİR: Yeni anayasa çalışmaları bakımından işaret ettiğim yaklaşım çerçevesinde Yargıtay’a ve isimli yargıya ait hukuksal çerçeve bütünüyle tekrar değerlendirilmelidir. Yargıtay’ı tetkik yargıçları ve Yargıtay cumhuriyet savcılarının tayinlerinde Yargıtay’ın muvafakatinin olması için hukuksal düzenleme yapılmalıdır. Dünyanın her yerinde yüksek mahkemeler birlikte çalışacakları hakim ve savcıları belirleme hakkına sahiptir. Anayasa Mahkemesi ve Uyuşmazlık Mahkemesi’ne kanunla verilen raportörlerini seçme yetkisi Yargıtay ve Danıştay’a verilmemiştir. Yargıtay’ı tetkik yargıçları ve Yargıtay cumhuriyet savcılarının tayinlerinde Yargıtay’a yasal bir yetkinin verilmemesi yüksek mahkeme fikriyle bağdaşmadığı üzere bizatihi yüksek mahkemenin bağımsızlığı tarafından da kıymetli bir eksikliktir. Birlikte çalışacağı yargıçların seçiminde yahut atanmasında görüşü alınmayan Yargıtay ve Danıştay üzere yüksek mahkemelerin topluma karşı hesap verebilirliği de zayıflatılmış olmaktadır.
YARGITAY VE DANIŞTAY ÜYELERİNİN 12 YIL OLAN MÜDDET HUDUDU KALDIRILMALIDIR: Sayın Cumhurbaşkanım, Yargıtay üyelerinin vazife müddetlerinin ait 12 yıl sonunun kaldırılması gerekmektedir. Temyiz incelemesi misyonu, uzmanlık gerektiren bir mevzu olup lakin engin bilgi birikimi, güçlü tecrübeye dayalı olarak yürütülebilir. Yasal durumun devamı halinde Yargıtay üyelerinin değerli bir kısmının bir anda değişmesi kurumsal hafızayı ve kurumsal kültürü zayıflatacağı üzere muhakkak bir müddet ve tecrübe isteyen unvanlı vazifelere liyakatli aday bulunmasında da problemler yaşanmasına neden olacaktır. Bu nedenlerle bu misyonun layıkıyla yerine getirilmesi ve yargı bağımsızlığının korunması bakımında Yargıtay ve Danıştay üyelerinin 12 yıl olan müddet sonu kaldırılmalıdır.
KABUL EDİLMEZLİK KARARI VERİLMESİ YARGITAY GİBİSİ YÜKSEK MAHKEMELERİN ORTAK ÖZELLİĞİDİR: İş yükünün denetim edilebilmesi bakımından Yargıtay’ın ‘daha az ve daha kaliteli karar ver’ prensibini hayata geçirmesi gerekir. İstikrar kazanmış içtihatlarla açıkça çelişen temyiz müracaatlarının beş kişilik heyetler tarafından incelenmesi yerine daha kolay bir yordamla karara bağlanması vakit ve emek kaybını önleyecektir. Kabul edilmezlik kararı verilmesi Yargıtay gibisi yüksek mahkemelerin ortak özelliğidir. Bu bağlamda mukayeseli hukukta uygulandığı üzere uyuşmazlıkların çeşidine, davanın karmaşıklığı ve öteki özelliklerine nazaran farklı karar tipleri yahut karar alma yöntemleri de değerlendirilmelidir.
YARGITAY BAŞKANLIĞI SEÇİMİNİN DAHA KISA MÜDDETTE SONUÇLANABİLMESİ İÇİN TBMM BAŞKANLIK SEÇİMİNE EMSAL BİR TARZ BELİRLENMELİ: Sayın Cumhurbaşkanım, Yargıtay daire liderlerinin seçim adabı de yine düzenlemelidir. Anayasamızın 154’üncü hususuna nazaran ‘daire lideri seçilmek için Yargıtay Genel Şurası’nın üye tam sayısının salt çoğunluğu gerekmektedir.’ Bu karar demokratik meşruiyet bakımından yararlı üzere gözükse de kimi hallerde seçimin aylarca sürmesi ilgili dairenin verimliliğini olumsuz etkilemektedir. Ayrıyeten üyelerin oy kullanmak için müzakereleri bırakarak her gün en az üç kez sandığa gitmesi de Yargıtay’ın geneli bakımından motivasyon ve iş kaybına neden olmaktadır. Yargıtay daire başkanlığı, Başkanvekilliği ve Yargıtay Başkanlığı seçiminin daha kısa müddette sonuçlanabilmesi için TBMM Başkanlık seçimine emsal bir tarz belirlenmeli, tüzel düzenleme de Anayasa’da değil Yargıtay Kanunu’nda yapılmalıdır.
YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI, ÜLKE BAŞSAVCILIĞI OLARAK TEKRAR YAPILANDIRILMALIDIR: Cumhurbaşkanım; Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, Türkiye Cumhuriyeti Başsavcılığı olarak yine yapılandırılmalıdır. Mukayeseli hukukta ekseriyetle ülke başsavcılığı sistemi mevcut olup isimli makamlar ortasındaki denkliğin de tesisi gerekir. Yapılacak soruşturmalarda devletin ilgili kurumlarıyla iş birliği yapılması kıymetli olduğu üzere yabancı ülkelerin isimli makamlarıyla da üst seviye bir uyum ve isimli yardım sağlanmalıdır. Hudut ötesi kabahatlerle, uyuşturucu hataları, organize ve terör kabahatleriyle çaba edebilmek için soruşturmaların tek elden uzmanlaşmış cumhuriyet savcıları ve gerekli teknik donanıma sahip isimli kolluk işçisi tarafından gecikmeksizin yürütülmesi gerekir. Tüm bu gereksinimlere karşılık verebilmek gayesiyle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, ülke başsavcılığı olarak yine yapılandırılmalıdır.”
