PROF. DR. İSKİT: AĞIR BAKIM HASTASI, SAVAŞA GİREN BİRİ ÜZERE TRAVMA YAŞAR
HACETTEPE Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Ana Bilim Kısmı ve Ağır Bakım Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Dilek Topeli İskit, ağır bakımda uzun müddet yatan kritik hastaların sonraki süreçte, özel polikliniklerde takip edilmesi gerektiğini kaydetti. Prof. Dr. İskit, “Bu hastalarda kas kayıpları, bilişsel ve ruhsal bozukluklar, ömür kalitesini bozan pek çok şey meydana geliyor. Posttravmatik gerilim, yani savaşa giren bir kişi üzere bir travma yaşıyorlar. Birtakım çalışmalar 8 yıla kadar bu tesirlerin sürdüğünü göstermiş. Hastaların dörtte üçü işlerine geri dönemiyorlar. Ağır bakım sonrası poliklinik kavramının yaygınlaşması lazım. Biz Hacettepe’de bunu birinci kuran üniversite hastanesi olduk, dünyada da yeni lakin Türkiye’de pek örneği yok” dedi.
Türk Ağır Bakım Uzmanları Derneği (TUYUD) konut sahipliğinde 26-30 Ağustos tarihleri ortasında İstanbul’da gerçekleştirilen dünyanın en büyük ağır bakım ve kritik bakım kongresinde ele alınan en değerli bahislerden biri de ağır bakımda bilhassa uzun müddet yatıp çıkmış hastaların sonraki süreçteki tıbbi takiplerinin değeri oldu. 82 ülkeden dünyanın en değerli ağır bakım uzmanlarının bir ortaya geldiği 16. Dünya Ağır Bakım Kongresi’nde, (16th World Intensive and Critical Deva Congress-WICC) ağır bakımların artık ‘duvarları, sonu olmayan’ bir konsepte hakikat gitmesi gerektiği vurgulandı. Kongre Lideri ve Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Ana Bilim Kolu ve Ağır Bakım Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Dilek Topeli İskit, “Yoğun bakımda artık konsept olarak bir değişikliğe gidiyoruz. Duvarları olmayan ağır bakım kavramı… Bu, şu demek; ağır bakım denince herkes kapalı duvarlar içinde bir kısım, hastalar oraya yatar, birtakım tedaviler uygulanır ve çıkar. Artık ağır bakımcıların rolü, hasta daha ağır bakıma girmeden, kritik tabloya girer girmez başlıyor. Ağır bakımdan çıktıktan sonra da sürmesi gerekiyor” dedi.
“BU TESİRLER 8 YILA KADAR UZAYABİLİYOR”
Yoğun bakım sonrası izlemin kıymetini en çok pandemi devrinde gördüklerini kaydeden Prof. Dr. İskit, “Uzun müddet ağır bakımda yatan hastalarda kas kayıpları, kas güçsüzlükleri, bilişsel ve ruhsal kayıplar, ömür kalitesini bozan pek çok şey meydana geliyor. Posttravmatik gerilim, savaşa giren bir kişi üzere travma yaşıyor bu şahıslar. Kimi çalışmalar 8 yıla kadar bu tesirlerin sürebildiğini göstermiş. Hastaların dörtte üçünün işlerine, evvelki yaptıkları meşgalelere dönemedikleri gösterilmiş. Örneğin teneffüs yetmezliğine girmiş bir matematik profesörü, çıktıktan sonra artık eskisi üzere matematik yapamadığını söylüyor. Ağır bakım sonrası poliklinik kavramları yaygınlaşmaya başladı dünyada. Biz, Hacettepe’de pandemiden evvel açmıştık bu polikliniği, pandemiyle birlikte ağır bakımdan kurtulan en ağır Kovid hastalarının takibi için kullandık. Bir yıla kadar izledik bu hastaları. Ağır bakım sonrası klinikleri birinci olarak İngilizler kurdu. Şu an Almanya’da, İspanya’da var. Hacettepe olarak biz birinci kurduk ve devam ettiriyoruz. Daha sonrasında ne oluyor bu hastalarda, uzun müddet takiplerle bunu ortaya koyacağız” diye konuştu.
“KRONİK HASTALIKLARI ÖNLEYİCİ ROLÜ DE VAR”
Uzun müddet ağır bakımda yatıp çıkmış kritik hastaların daha sonra beslenme dayanakları, fizyoterapi rehabilitasyon muhtaçlığı olduğuna da dikkat çeken Prof. Dr. İskit, bunun bir grup işi olduğunu söyleyerek kelamlarını şöyle sürdürdü: “Yoğun bakım uzmanlarına bu tip hastaları izleme yetkileri verilmeli. Yani ağır bakımcı yalnızca dört duvar ortasında hasta bakar durumda olmamalı. Ameliyat üzere düşünün, bir cerrah bir hastasını ameliyat eder ancak ameliyat sonrası da takip eder. Şöyle bir şeyin de pek olmaması lazım. Mesela A hastanesinin ağır bakımından çıkmış hasta, B hastanesinin polikliniğinde takip edilmemeli. Mümkün olduğunca tıpkı hastanelerde bu bakımın verilmeye çalışılması daha yanlışsız. Burada kıymetli olan, bu takımın içinde o ağır bakımcının da olması. Poliklinikte vilayetle de ağır bakım doktorunun bulunması kural değil. Bu hastalara bir kısım ölçekler uygulanıyor, mesela zihinsel işlevleri, ruhsal durumları vb. Bu ölçekler illaki tabip tarafından uygulanmak zorunda değil. Ağır bakım doktoru koordinatör. Tıpkı palyatif ünitelerdeki üzere eğitilmiş pratisyenler ve hemşire, takviye çalışanı ile bu iş sürdürülebilir. Fizyoterapistler, psikologlar da sürece dahil edilebilir. Bu iş zati yalnızca tek tabibin yapacağı bir iş değil. Bizim kendi hastalarımızda örneğin, hastanın daha fark etmediği bir bulguyu erkenden yakalayıp tedavisine çok daha erken başladığımız çok oldu. O yüzden önleyici hekimlik olarak da bir rolü var. Komplikasyonları, kronik hastalıkları önleyici rolleri de olabilir bu polikliniklerin.”
“YEŞİL AĞIR BAKIM KAVRAMI GÜNDEMDE”
Prof. Dr. İskit, ağır bakımlar ve hastanelerin artık iklim değişikliklerindeki rollerinin de tartışılmaya başlandığı kongrede, ‘yeşil ağır bakım’ kavramının da ele alındığını söyleyerek “Artık yeşil hastane, yeşil ağır bakım kavramı gündemde. Global iklim değişikliği diyoruz. İşte bunun tedbirini almamız gerekiyor. Dünyanın birinci sorunu aslında. Hastaneler ve ağır bakımlar da bunun bir kesimi. Mesela tıbbi atık konusu. Geri kullanım, hastanelerde de geri dönüşüm. Avrupa’da, bilhassa Hollanda’da falan var, bu tip yeşil ağır bakım kavramları başlıyor. Türkiye’nin de buna yavaş yavaş adapte olması gerekecek. Ameliyathaneler ve ağır bakımlar ile acil servisler, en çok tıbbi atık üreten kısımlar. Ne kadarı geri dönüşümde kullanılabilir, çalışılması, kıymetlendirilmesi lazım. Ayrıyeten hastanelerde güç tasarrufu da bu hususa giriyor” tabirlerini kullandı.
