Marmara’nın Son Oksijen Deposu Niteliğindeki Deniz Çayırları Muhafaza Altına Alınıyor
Türkiye İş Bankası’nın Türk Deniz Araştırmaları Vakfı ile geliştirdiği ‘Denizlerin Geleceği: Deniz Çayırları’ projesinde Marmara Denizi’nin akciğeri niteliğindeki son deniz çayırları alanlarının haritalandırılarak temizlenmesi ve korunması hedefleniyor.
Türkiye İş Bankası’nın denizleri ve deniz kaynaklarını muhafaza; ekolojik istikrara ve sürdürülebilirliğe dayanak olma amacıyla “Dünya bizim gelecek bizim” yaklaşımını benimsediği ve bu çerçevede deniz çalışmalarına sunduğu katkıları artırarak sürdürdüğü belirtildi. İş Bankası’nın bu çerçevede Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) iş birliğiyle hayata geçirdiği “Denizlerin Geleceği: Deniz Çayırları” projesiyle Marmara Denizi’nin sıhhati için kritik ehemmiyete sahip son deniz çayırlarının (posidonia oceanica) haritalanması, üzerindeki atıklardan temizlenmesi ve korunmasının amaçlandığı söz edildi.
“Denizlerin Geleceği: Deniz Çayırları” projesine ait Türkiye İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı ve Sürdürülebilirlik Başkanı Gamze Yalçın ve Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) Lideri Prof. Dr. Bayram Öztürk’ün iştirakiyle bir basın toplantısı düzenlendi.
“DENİZ ÇAYIRLARINA YÖNELİK FARKINDALIĞI ARTIRMAK ÖNEMLİ”
Gamze Yalçın, toplantıda yaptığı konuşmada, TÜDAV’ın 26 yıldır denizlerin korunması için bilimsel bir ağ oluşturarak, ekolojik durumun izlenmesi, problemlerin tespiti ve tahlil tekliflerine uzanan pek çok pahalı projeye ve çalışmaya imza attığını belirterek, şunları söyledi:
“Şimdi biz de denizlerimizin geleceği için deniz çayırlarının korunması özelinde beraberce çok kıymetli bir seyahate çıktık. Denizlerimizin oksijen deposu olan deniz çayırları kirlilik ve mevzuyla ilgili farkındalık eksikliği nedeniyle günümüzde epey azalmış durumda. Nasıl ki gezegenimizin akciğerleri olan ormanlarımızı korumak gelecek jenerasyonlara daha düzgün bir dünya bırakmak için kıymetliyse deniz çayırlarını yaşatmak da birebir ölçüde kritik. Deniz çayırları, oksijen üretim kapasitesine sahip oldukları için denizlerin akciğerleri pozisyonunda bulunuyor ve denizsel organizmaya ömür ortamı sağlıyor. Bu bahiste yürütülecek çalışmalarda projenin kendisi kadar toplumda deniz çayırlarına yönelik farkındalığın ve şuurun artırılması da ehemmiyet taşıyor.
“BİLİMSEL BİLGİNİN ARTIRILMASI VE ARAŞTIRMA KAPASİTESİNİN GELİŞTİRİLMESİNE KATKI”
Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ne katkı sağlamak için iş planlarında sürdürülebilirliği en üst seviyede ve stratejik öncelikler ortasında ele aldıklarını belirten Yalçın, 14. husus yer alan “Sudaki Yaşam” başlığı altındaki amaçların, üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye için kıymetine dikkat çekti. Bu emele yönelik bilimsel bilginin artırılmasına ve araştırma kapasitesinin geliştirilmesine katkıda bulunmayı ana gayelerinden biri haline getirdiklerini belirten Yalçın, sözlerine şöyle devam etti:
“İlk olarak tekrar TÜDAV tarafından 3. sefer düzenlenen Marmara Denizi 2022 Sempozyumu’na konut sahipliği yaptık. Savaş Karakaş yapımcılığında önce müsilajın bölgedeki canlı hayatına tesirlerinin anlatıldığı ve tahlil tekliflerinin sunulduğu ‘Bir Umut Marmara’ belgeselini, akabinde birinci kısmı kısa mühlet evvel yayımlanan ‘Sudaki İzler Masmavi’ belgeselini hayata geçirdik. Öbür yandan deniz kirliliğini azaltacak yatırımlara finansman sağlamak üzere ‘Denizleri Koruyalım Kredisi’ni hazırlayarak, denizlerimiz için kıymetli kirlilik kaynağı olan atıkların önlenmesine katkıda bulunduk. Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) bünyesindeki Deniz Bilimleri Enstitüsü’yle iş birliği yaparak Türkiye’de birinci kere kullanılan insansız su altı planörü glider aygıtı Deniz Kaşifi’ni kendilerinin kullanımlarına sunduk. Önümüzdeki periyotta de denizlerimizin ve biyoçeşitliliğin korunmasıyla ilgili sorumluluk almaya devam edeceğiz.”
“EKOSİSTEME SAĞLADIĞI EKONOMİK YARAR ZİRAÎ ALANLARIN KATKISINDAN BÜYÜK
TÜDAV Lideri Prof. Dr. Bayram Öztürk de deniz çayırlarının ekosisteme sağladığı ekonomik fayda ile ilgili yapılan çalışmalara nazaran bu cinsin katkısının ziraî alanların sağladığı yarardan daha fazla olduğuna işaret etti.
Prof. Dr. Öztürk, deniz çayırlarının ekosistemdeki yerine ait ise “Ömrünü tamamlayan posidonia yaprakları akıntı ve dalgalarla kıyıda banketler oluşturur. Bu yapılar kıyı çizgisini korur, erozyonu önler pek çok deniz canlısının yaşamını sürdürmesini sağlar. Posidonia oceanicayrıca,deniz tabanında sık çayırlar oluşturarak birçok canlıyı üzerinde barındırır ve otla beslenen canlıların besin kaynağını oluşturur. Tüm bunlara ek olarak barınma, korunma, yumurtlama ve üreme noktasında da birçok canlıya konut sahipliği yapar. Karbon tutma özellikleri sayesinde ise iklim değişikliği ile çaba eder” diye konuştu.
HARİTALAMA VE PAKLIĞIN YANINDA FARKINDALIK EĞİTİMLERİ DE VERİLECEK
Prof. Dr. Öztürk, deniz çayırlarının başta evsel ve endüstriyel atıklar olmak üzere ağır kıyı kullanımı sonucu tahribat, yer tarayıcı yollarla avcılık, gemilerin ve teknelerin attıkları çıpalar, yetiştiricilik faaliyetleri, turizm ve günlük turistik faaliyetler nedeniyle önemli bir tehditle karşı karşıya olduğunun altını çizdi. “Denizlerin Geleceği: Deniz Çayırları” projesi ile Erdek, Paşalimanı Adası’nda deniz çayırlarının bulunduğu alanın sonlarının belirleneceğini ve haritalanacağını aktaran Prof. Dr. Öztürk ayrıyeten, çayırların olduğu bölgelerden başta istilacı cinslerden deniz salyangozu (rapana venosa) olmak üzere yabancı tiplerin yapılacak dalışlarla toplanacağını ve ekosistemin yerli sahiplerine bırakılacağını söz etti.
Tür çeşitliliğinin ortaya çıkarılacağını, deniz çayırlarının bulunduğu alanların tanınması ve fark edilmesi maksadıyla şamandıralama ve mapa için fizibilite çalışmalarının gerçekleştirileceğini anlatan Prof. Dr. Öztürk, balıkçıların avlanırken deniz tabanındaki kayalıklara takıldığı için denize bırakmak zorunda kaldığı “hayalet ağların” da temizleneceğini belirtti. Projenin kamuoyunu bilinçlendirme amacı de bulunduğunu vurgulayan Prof. Dr. Öztürk; “İlk ve orta öğretim düzeyinde 30 okulda farkındalık eğitimleri vereceğiz. Marmara’da kalan son deniz çayırlarını korumak gelecek jenerasyonlara karşı bir sorumluluğumuz ve bunu yapmak için gayret gösteriyoruz” dedi.
1 METREKARESİ GÜNDE 14 LİTRE OKSİJEN ÜRETİYOR
Posidonia oceanica deniz çayırları Akdeniz’de 11 ila 29 santigrat derece ortasındaki sıcaklıklarda, tuzlu ve pak sularda 0 ila 45 metre derinlikler ortasında dağılım gösteriyor. Fotosentez ile suyun oksijence zenginleşmesini sağlayan bu çiçekli bitkiler; uzun yaprakları, yatay uzanan gövde ve kökleriyle sudaki askı yüklerini ve sedimentasyonu tutup zemin hareketlerini düzenliyor. 1 metrekare alanı kaplayan Posidonia oceanica deniz çayırları günde 14 litre oksijen üretebiliyor; 1 hektarı ise yılda 1024 ton karbon tutabiliyor.
